۳ نکته‌ای که باید در مورد تثنیه بدانید

کتاب تثنیه نه تنها به خودی خود مهم است، بلکه به دلیل دفعات متعددی که در عهدجدید از آن نقل‌قول شده، حائز اهمیت می‌باشد. موعظه‌های عیسی و شاگردانش به طور مستقیم از این کتاب گرفته شده‌اند. عیسی در هنگام مواجهه با وسوسه‌ها، از آیات این کتاب استفاده کرد (متی ۴: ۴، ۷، ۱۰) و بر تأکید آن مبنی بر محبت همه‌جانبه به خدا صحه گذاشت (متی ۲۲: ۳۷-۳۸). موعظه‌های رسولان در کتاب اعمال رسولان نیز به شدت متکی بر تثنیه است، به‌ویژه در اشاره به تحقق کلام خدا در مورد مقام نبی در شخص عیسی مسیح (تثنیه ۱۸: ۱۵؛ اعمال ۳: ۲۲). دست‌کم هفت رساله از عهدجدید حاوی نقل‌قول‌هایی از تثنیه هستند که شاید مهم‌ترین آن‌ها در غلاطیان ۳: ۱۰-۱۴ دیده می‌شود. پولس در اینجا می‌نویسد که مسیح ما را از لعنتی که تثنیه از آن سخن می‌گوید (تثنیه ۲۱: ۲۳) رهایی بخشیده است، به این صورت که خود برای ما لعنت شد (غلاطیان ۳: ۱۳).

نام انگلیسی این کتاب، یعنی Deuteronomy، از زبان‌های لاتین و یونانی گرفته شده و به معنای «قانون دوم» است. این برداشت بر این فرض استوار است که اشاره موجود در تثنیه ۱۷: ۱۸ دقیقاً به همین معناست. اما در واقع، آن بخش به این موضوع اشاره دارد که پادشاه باید نسخه‌ای از قانون را برای خود داشته باشد. محتوای کتاب نشان می‌دهد که تثنیه یک قانون دوم نیست، بلکه نوعی تجدید عهدی است که در کوه سینا (در تمام کتاب به جز ۳۳: ۲ به آن «حوریب» گفته می‌شود) بسته شده بود. این کتاب به طور صریح با وعده‌های فیض‌آمیزی که خداوند به ابراهیم، اسحاق و یعقوب داده بود پیوند خورده است (برای مثال، تثنیه ۶: ۱۰-۱۱؛ ۷: ۷-۹). تثنیه همچنین نشانگر پایان پنج کتاب موسی (تورات) است و بر تحقق نسبی وعده‌های عهد با پدران قوم، درست پیش از ورود بنی‌اسرائیل به سرزمینی که خداوند سوگند خورده بود به ایشان عطا کند، تأکید دارد.

سه نکته ویژه وجود دارد که خوانندگان باید در مورد کتاب تثنیه و تعالیم آن بدانند:

۱. تثنیه یک سند عهدی است.

به‌عنوان یک سند عهدی، تثنیه به رابطه میان خدا و قوم او می‌پردازد. خداوند در فروتنی و فیض خود، با ایشان وارد رابطه‌ای ویژه شد. او قوم خود را محبت نمود و با قدرت و بازوی افراشته خویش، آنان را رهایی بخشید (به ویژه تثنیه ۷: ۷-۹؛ ۹: ۵-۶؛ ۱۴: ۲). در کوه سینا، او این رابطه رسمی را با ایشان برقرار نمود. او به قوم خود نزدیک شد و وعده داد: «من خدای شما خواهم بود و شما قوم من خواهید بود.» بنابراین، عهد، پیوندی میان خدا و انسان بود که خداوند بر حسب حاکمیت و فیض خویش بر قوم خود نهاد تا رابطه خود را با ایشان به شیوه‌ای رسمی ابراز نماید. قوم عهد خدا می‌بایست در اطاعت از همه آنچه این خدای رهاننده برای ایشان انجام داده بود زندگی می‌کردند. هیچ بخشی از زندگی آنان از الزامات اخلاقی او مستثنی نبود. ساختار و محتوای تثنیه به نحوی با پیمان‌های شناخته شده در زندگی دنیوی مردم هزاره دوم پیش از میلاد مسیح مشابهت دارد.

۲. تثنیه تفسیری است بر ده فرمان.

در هیچ کتاب دیگری از کتاب‌مقدّس، تفسیری جامع‌تر از ده فرمان، همانند آنچه در تثنیه یافت می‌شود، وجود ندارد. تمایزی میان ده فرمان ارائه شده در فصل ۵ و تفسیر آن در فصول ۶ تا ۲۶ وجود دارد. این تمایز بین احکام الهی و قوانین انسانی نیست. در عوض، این تفاوت بین هسته اصلی عهد، یعنی ده فرمان، و تفسیری است که کاربردهای مختلف آن را بیان می‌کند. این تفسیر شامل موعظه‌هایی بود که هدفشان القای ادعاهای خدا بر وجدان شنوندگان بود. موسی حیات و موت، برکت و لعنت را پیش روی بنی‌اسرائیل قرار داد و آنها را به چالش کشید و فرمود: «پس حیات را برگزینید تا شما و فرزندانتان زنده بمانید، خداوند، خدای خود را محبت نمایید، صدای او را بشنوید و به وی ملصق شوید.» (تثنیه ۳۰: ۱۹-۲۰)

اما نکته دیگری نیز در مورد تفسیر ده فرمان باید گفته شود. در کتاب عهد در خروج فصول ۲۱ تا ۲۳، برخی از فرامین مطرح شده‌اند اما نه به همان ترتیبی که در خروج باب ۲۰ ظاهر می‌شوند. با این حال، در کتاب تثنیه، فرامین به همان ترتیب ذکر شده در باب ۵ این کتاب مورد بررسی قرار گرفته‌اند. شکل دستوری احکام در فصل ۵ آمده است، در حالی که شرح و تفصیل آنها فصول ۶ تا ۲۶ را در بر می‌گیرد. این تفسیر، جوهره اصلی فرامین را بسط می‌دهد اما همچنین مسیر و جهت هر یک از آنها را نیز نشان می‌دهد. این بدان معناست که بسیاری از فرامین، دلالت‌های گسترده‌تری نسبت به آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد دارند. برای مثال، فرمان پنجم نه تنها به رابطه والدین و فرزندان می‌پردازد، بلکه تمامی ساختارهای اقتدار در میان قوم اسرائیل را شامل می‌شود.

۳. کتاب تثنیه بر مفهوم «سرزمین موعود» تأکید دارد.

در میان پنج کتاب موسی (تورات)، سه کتاب نخست (پیدایش، خروج و لاویان) بیشتر بر جنبه رابطه میان خدا و قومش متمرکزند، در حالی که اعداد و تثنیه بر وجه سرزمین موعود تأکید دارند. وعده‌های دیگر داده شده به پدران قوم، نظیر وعده خانواده پرشمار (تثنیه ۱: ۱۰؛ ۱۰: ۲۲؛ ۲۸: ۶۲) نیز در تثنیه طنین‌انداز است، اما «سرزمین» محور اصلی است. این سرزمین هدیه‌ای از جانب خدا بود که او مدت‌ها پیش از تصرف واقعی آن، سوگند خورده بود که به قومش عطا نماید. قوم خدا می‌بایست در این سرزمین «آرامش» می‌یافتند (تثنیه ۳: ۲۰؛ ۱۲: ۹-۱۰؛ ۲۵: ۱۹) و از برکاتی که او مهیا می‌نمود بهره‌مند می‌گشتند. مفهوم آرامش در مزمور ۹۵ مطرح شده و در عبرانیان ۳: ۷ تا ۴: ۱۳ بیشتر بسط یافته است. همان گونه که آرامش در کنعان پیش روی قوم اسرائیل بود، آرامش نیز در انتظار ایمان‌داران مسیحی است. این آرامش همان «میهن آسمانی» است که آنان در پی آنند، همان شهر جاودانی که می‌آید (عبرانیان ۱۱: ۱۶؛ ۱۳: ۱۴). چندان دور از ذهن نیست که سرودهای روحانی مسیحی، تِم‌های عبور از رود اردن به سرزمین موعود را نمادی از مرگ و ورود به آرامش آسمانی خدا در نظر گرفته‌اند.

کتاب تثنیه مجموعه پنج کتاب موسی (تورات) را به پایان می‌برد. در این زمان، وعده‌های داده شده به پدران قوم تا حدودی تحقق یافته بودند. با ورود به کنعان، وعده سرزمین به واقعیت پیوست، در حالی که سایر وعده‌ها، از جمله وعده‌های مربوط به پادشاهی و نبوت، پس از تصرف آن سرزمین نیکو، سرزمینی که در آن شیر و عسل جاری بود، محقق گشتند (تثنیه ۳۱: ۲۰).

این مقاله بخشی از مجموعه «هر کتاب از کتاب‌مقدس: ۳ نکته‌ای که باید بدانید» است.

این مقاله در وب‌سایت لیگونیر منتشر شده است.