خوشا به حال ماتمیان

کلمات ارزشمند عیسی در خوشا به حال دوم - «خوشا به حال ماتمیان، زیرا ایشان تسلی خواهند یافت» (متی ۵: ۴) – با در نظر داشتن اشعیاء ۶۱ بیان شده است. آن نبی روزی را پیش‌بینی می‌کند که خادم رنج دیده‌ی خداوند قوم به اسارت رفته‌ی خدا را تسلی دهد: « روح خداوند یهوه بر من است زیرا خداوند مرا مسح کرده است تا مسکینان را بشارت دهم و مرا فرستاده تا... ماتمیان را تسلّی بخشم.» (اشعیاء ۶۱: ۱- ۲؛ هم‌چنین رجوع کنید به ۴۰: ۱).

هفت قرن بعد، وعده‌ی اشعیاء تحقق می‌یابد و کارگری روزمزد از ناصره طوماری را می‌گشاید و دعوت عمومی خویش را آغاز می‌کند (لوقا ۴: ۱۴ – ۲۱).

در اولین خوشا به حال، عیسی «مسکینان در روح» را برکت می‌دهد (متی ۵: ۳) – یعنی همان کسانی که ورشکستگی اخلاقی خویش را تصدیق می‌کنند. سپس به تفصیل مطلب می‌پردازد، زیرا ممکن است کسی ورشکستگی اخلاقی خویش را قبول داشته باشد (آیه ۳) بی آن که از بابت آن ماتم‌زده باشد (آیه ۴).

خلاف معمول و خلاف فرهنگ

با در نظر داشتن وضعیت بشر، وعده‌ی عیسی به تسلی کسانی که ماتم‌زده‌ی گناه هستند کاملاً خلاف معمول می‌نماید. با لحاظ کردن روح زمانه‌مان، چنین چیزی کاملاً ضد فرهنگی هم هست.

در جامعه‌ی غربی اواخر دوره‌ی مدرن گناه چیزی نیست که بابتش سوگواری کنند. گناه مذموم نیست. نه تنها با آن کنار می‌آیند، بلکه گرامی‌اش می‌دارند. جامعه‌ی ما بابت گناه ماتم نمی‌گیرد، بلکه برای کسانی که به خاطر گناه ماتم زده‌اند ماتم می‌گیرد.

در عین حال می‌توانیم در برابر گرایش‌های مشابه مقاومت کنیم، مگر نه؟ شکی نیست که یکی از دلایل ناتوانی در ماتم گرفتن بابت گناه این است که گناه را دست کم می‌گیریم. نزد خود می‌پنداریم گناه شتری است که تقریباً در خانه‌ی هر کسی می‌خوابد. اما گناه امر کوچکی نیست، خیانت است، طغیان علیه تاج و تخت آسمان است. هیچ یک از گناهانی که مرتکب شده‌ایم کوچک نبوده‌اند زیرا هیچ کدامشان توهین به یک خدای کوچک نبوده‌اند.

تا به آن درجه که بابت گناهان خویش سوگوار باشیم – هم از جهت فردی (مزامیر ۵۱: ۱ – ۴؛ لوقا ۱۸: ۱۳؛ رساله اول یوحنا ۱: ۹) و هم جمعی (عزرا ۹: ۴؛ مزامیر ۱۱۹: ۱۳۶؛ رساله یعقوب ۵: ۱۶) – خود را از تسلی آسمان بهره‌مند می‌کنیم. تا به آن درجه که ماتم‌زده نباشیم، خود را از آن محروم می‌سازیم.

به عمق رفتن

تصور کنید روز چهارم جولای ]روز استقلال ایالات متحده[ بیدار می‌شوید و می‌بینید یکی از دوستانتان این پیامک را برای شما فرستاده است: «ساعت یازده صبح بیا پیش من تا آتش‌بازی را تماشا کنیم». به نظرتان می‌آید غلط تایپی دارد. چرا؟ چون آتش‌بازی که در آسمان سر ظهر دیدن ندارد. هر چه آسمان تیره‌تر باشد نمایش جذاب‌تری خواهد شد. به همین ترتیب، درخشندگی فیض را می‌بایست در پس‌زمینه‌ی تاریکی گناه قرار داد. توماس واتسون که یکی از پیوریتن‌ها بود می‌گوید: «تا گناه تلخ نباشد مسیح شیرین نخواهد بود».

دنیا ماتم‌زدگی بابت گناه را واپسگرایانه و تنگ‌نظرانه می‌داند؛ اما برای مسیحیان مسیر شادمانی همین است. پیامدهای این امر را تصور کنید. اگر متی ۵: ۴ درست باشد – اگر عیسی واقعاً توبه را با تسلی پاداش دهد و نه با لعنت – آنگاه دیگر لازم نیست از دیده شدن بترسید. دیگر لازم نیست نسخه‌ای رتوش شده از خودتان به سایر گناهکاران نجات یافته عرضه کنید. دیگر لازم نیست از بررسی قلبتان و کاوش در عمق بیماری‌تان وحشت داشته باشید. اگر کنکاش در گناه باعث شود به عمق برکه برسید، کنکاش در رحمت باعث خواهد شد به عمق اقیانوس برسید. در آن پایین نه سیاه‌چاله، بلکه سنگی سفت و محکم در انتظارتان خواهد بود.

نجات دهنده‌ی زخم دیده

در تحلیل نهایی، موعظه‌ی سر کوه را نمی‌توان از واعظش جدا دانست. عیسی در دورانی که جسم داشت دعاهای بسیار کرد، اما هیچ‌گاه در دعاهایش اعتراف نکرد. چنین کاری لازم نبود. او بابت گناهان بسیاری ماتم داشت، ولی هرگز بابت گناه خویش ماتم‌زده نبود، زیرا هیچ گناهی نداشت.

سرانجام، تسلی ما ریشه در این واقعیت دارد که عیسی نه فقط بابت گناه غم داشت بلکه بر آن غلبه کرد. او ما را دعوت به این بینش روحانی می‌کند – این پادشاهی متفاوت – و سپس به جای ما می‌میرد تا ما بتوانیم وارد آن پادشاهی شویم.

باشد که خداوند قلوب ما را نرم کند تا برای ورشکستگی اخلاقی خویش ماتم بگیریم و سپس قدر فیض تسلی‌بخشش را بیشتر بدانیم.

این مقاله در مجله تیبل‌‌تاک منتشر شده است.